Joanna MazurSzwedzki Instytut Karolinska ogłosił laureatów tegorocznej Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Prestiżowe wyróżnienie otrzymali Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell oraz Shimon Sakaguchi za ich rewolucyjne odkrycia dotyczące obwodowej tolerancji immunologicznej.
Przełomowe odkrycia w służbie medycyny
Nagrodzeni badacze rozwiązali jedną z fundamentalnych zagadek immunologii — jak potężny układ odpornościowy organizmu rozróżnia między zagrożeniami zewnętrznymi a własnymi komórkami. Ich prace doprowadziły do zidentyfikowania limfocytów T regulatorowych, swoistych "strażników" układu immunologicznego, które zapobiegają atakowaniu własnych tkanek organizmu.
Odkrycie to ma ogromne znaczenie dla zrozumienia i leczenia chorób autoimmunologicznych, w których układ odpornościowy błędnie atakuje zdrowe komórki organizmu. Badania laureатów otworzyły również nowe możliwości w terapii nowotworowej oraz zwiększyły szanse powodzenia transplantacji narządów.
Kim są tegoroczni laureaci?
Mary E. Brunkow, urodzona w 1961 roku, jest amerykańską badaczką związaną z Institute for Systems Biology w Seattle. Pełni funkcję starszej menedżerki programów badawczych, specjalizując się w genomice rodzinnej i biomarkerach chorób. Jest współautorką kilku patentów dotyczących metod zwiększania mineralizacji kości.
Fred Ramsdell, urodzony w 1960 roku w Illinois, to wybitny amerykański immunolog. Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie Kalifornijskim pracował w National Institutes of Health, a następnie pełnił kierownicze funkcje w czołowych firmach biotechnologicznych. Od 2016 roku kierował badaniami w Parker Institute for Cancer Immunotherapy w San Francisco.
Shimon Sakaguchi, urodzony w 1951 roku w Japonii, jest profesorem Uniwersytetu w Osace i jednym z najszanowanych immunologów na świecie. W swojej karierze otrzymał liczne prestiżowe wyróżnienia, w tym Order Kultury — najwyższe odznaczenie naukowe w Japonii.
Historia odkryć
Przełomowy moment nastąpił w 1995 roku, gdy Shimon Sakaguchi zakwestionował panujące wówczas przekonanie, że tolerancja immunologiczna jest wyłącznie centralna. Wykazał istnienie bardziej złożonych mechanizmów regulacyjnych w układzie odpornościowym.
W 2001 roku Mary E. Brunkow i Fred Ramsdell dokonali kolejnego kluczowego odkrycia. W badaniach laboratoryjnych na myszach zidentyfikowali mutację w genie kodującym białko Foxp3, zlokalizowanym na chromosomie X. Udowodnili, że to białko jest kluczowym czynnikiem odpowiedzialnym za powstawanie limfocytów T regulatorowych.
Połączenie odkryć wszystkich trzech badaczy otworzyło nową gałąź badań w medycynie — nad tolerancją obwodową układu odpornościowego.
Znaczenie dla współczesnej medycyny
Choć odkrycia laureатów nie są najnowsze, ich wpływ na rozwój medycyny pozostaje nieoceniony. Jak podkreśliła podczas briefingu prasowego dr hab. Edyta Brzóska-Wójtowicz z Uniwersytetu Warszawskiego, nagrodzone badania przyczyniły się do lepszego zrozumienia podłoża chorób autoimmunologicznych.
Jednocześnie eksperci zwracają uwagę na złożoność mechanizmów immunologicznych. Prof. Agnieszka Kobielak z UW zauważyła, że mimo identyfikacji komórek regulatorowych, ich zastosowanie w praktyce klinicznej wciąż stanowi wyzwanie.
Nagroda Nobla — tradycja i prestiż
Nagroda Nobla, przyznawana od 1901 roku, pozostaje najważniejszym wyróżnieniem w świecie nauki. Jak podkreślił rektor Uniwersytetu Warszawskiego prof. Alojzy Nowak, komitety noblowskie honorują osiągnięcia będące kamieniami milowymi w rozwoju ludzkości.
Tegoroczni laureaci dołączają do grona 231 osób, które do tej pory otrzymały Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny lub fizjologii. Wśród nich znajduje się zaledwie 13 kobiet, co czyni wyróżnienie Mary E. Brunkow szczególnie znaczącym.
Tydzień noblowski 2025
Ogłoszenie laureatów w dziedzinie medycyny rozpoczęło tegoroczny tydzień noblowski. W kolejnych dniach poznamy zwycięzców w pozostałych kategoriach:
- 7 października — fizyka
- 8 października — chemia
- 9 października — literatura
- 10 października — pokojowa (Oslo)
- 13 października — ekonomia
Każda z nagród obejmuje złoty medal, kaligrafowany dyplom oraz 11 milionów koron szwedzkich (około 1 miliona euro). Zgodnie z testamentem Alfreda Nobla, wyróżnienia trafiają do osób, których osiągnięcia w największym stopniu przysłużyły się ludzkości.
Odkrycia Mary E. Brunkow, Freda Ramsdella i Shimona Sakaguchiego bez wątpienia spełniają to kryterium, otwierając nowe perspektywy w walce z chorobami autoimmunologicznymi i nowotworami.
